Honingbijen zijn net als hommels, wespen en mieren vliesvleugelige insecten. Het zijn sociale insecten, dat wil zeggen dat ze in kolonies leven. Voor veel mensen is het onderscheid tussen honingbijen, hommels en wespen lastig te maken. Bijen zijn net als hommels donker gekleurd, soms met lichtere strepen en licht behaard, maar ze zijn kleiner als hommels. De bij richt zich op het bezoeken van bloemen.

​

Hommels zijn de donkergekleurde, dikke, behaarde zoemers die in de zomer van bloem tot bloem vliegen. Wespen zijn geel met een zwarte tekening op het slanke, onbehaarde achterlijf. Ze zijn heel herkenbaar aan hun ‘wespentaille’. Ze komen in de nazomer in grote aantallen voor en hun interesse is vooral gericht op alles wat zoet is. Om die reden worden ze als hinderlijker gezien dan hommels en honingbijen.

​

Een bijenvolk kan in de zomer 80.000 bijen omvatten, terwijl dit in de winter slechts 10.000 bijen groot is. Elk volk heeft een koningin (moer), die 5 jaar oud kan worden. De zomerbij of werkster, die ook vrouwelijk is, daarentegen heeft slechts een kort leven van 6 tot 7 weken. Darren zijn mannelijke bijen, die in de zomer een rol spelen bij de paring en de regeling van de temperatuur in de kolonie. De koningin mag best productief worden genoemd, want in het hoogseizoen legt ze wel 2.000 eitjes per dag. Per volk worden in de zomer wel 150.000 nieuwe bijen geboren.

​

Bijen beschikken over een aantal uitzonderlijke eigenschappen. Ze hebben 5 ogen, met elk wel meer dan 5.000 lenzen. Het zijn geen trage beestjes; ze kunnen 40 km per uur vliegen. Krachtig zijn ze ook, want ze kunnen 300 keer hun eigen gewicht tillen. Het zijn drukke beestjes, want per dag vliegen ze wel 35 keer uit om nectar of stuifmeel te halen. Dat doen ze tot wel 3 km van hun ‘woning’, veelal korven of kasten.

​

De honingbij wordt gewaardeerd vanwege zijn unieke rol als bestuiver van vele plantensoorten, waaronder fruitbomen. Daarnaast is de honingbij leverancier van natuurproducten zoals honing, bijenwas, koninginnengelei en propolis (lijmstof). Om die reden wordt deze ‘produktiebij’ op grote schaal gehuisvest in korven of kasten. 

​

Voor het verzamelen van 1 kilo honing, leggen bijen wel 40.000 kilometer af, dat komt overeen met een toer van één keer rond de aarde! Bijen verzamelen de honing samen; 1 kilo honing kost rum 100 bijen het leven. De honing bevat een suikergehalte van meer dan 80% en is daarom lang houdbaar. De imker oogst de honing, die puur kan worden gebruikt, maar ook in broodproducten, sauzen en als grondstof bij de bierbereiding.

​

Honingbijen hebben te maken met een breed scala aan vijanden. Sommige vijanden leven alleen van de bijen zelf, andere leven parasitair in de nesten en weer andere dieren zijn als vijand aan te merken omdat ze op zoek naar honing het nest verwoesten. Onderzocht wordt of insecticiden die in de land- en tuinbouw worden ingezet, ook schadelijk zijn.